PERSPECTIEFTEKENEN | Atmosferisch perspectief
Atmosferisch perspectief geeft elk schilderij de benodigde diepte
Wat is atmosferisch perspectief en hoe pas je het goed toe?
Atmosferisch perspectief is geen wiskundig onderbouwde theorie zoals lijnperspectief. Het is eigenlijk een minder formele vorm van perspectief. Atmosferisch perspectief is eigenlijk meer op de kleurenleer gebaseerd. Met de theorie van het werken met lijnperspectief heeft het atmosferisch perspectief niets te maken.Atmosferisch perspectief is het het verschijnsel dat kleuren minder intensief worden naarmate de afstand groter wordt. In deze foto zien we dat verschijnsel goed terug.
 |
| Hoe verder weg, hoe minder kleur door het atmosferisch perspectief |
Wat veroorzaakt de werking van atmosferisch perspectief?
Atmosferisch perspectief wordt veroorzaakt door zwevende deeltjes in de lucht. Het gaat daarbij ondermeer om kleine waterdruppels. Ook vervuiling als rook- stof en roetdeeltjes spelen een grote rol. In de praktijk zien we dat kleuren steeds meer vervagen naarmate de afstand groter wordt.In feit gaan alle kleuren richting blauw. En uiteindelijk gaat alles op in een een soort blauwgrijze waas op te gaan.
In de verte wordt uiteindelijk alles blauwig grijs
Op of bij de horizon lopen de kleuren steeds verder in elkaar. Als we door veel atmosfeer heen moeten kijken zien we de eigenlijke horizon niet eens meer. We zien dat bijvoorbeeld uit het raampje van uit een hoog vliegend vliegtuig. Of vanaf een hoog gebouw zoals de foto in dit artikel. En de horizon verdwijnt in een blauwgrijze waas..Atmosferisch perspectief kan aan elk schilderij worden toegevoegd
Bij het maken van een schilderij dienen we met het atmosferisch perspectief goed rekening te houden. Het atmosferisch perspectief is van groot belang. Het staat naast de normale perspectiefregels. De regels ook voor de noodzakelijke diepte in ons werk moeten gaan zorgen. Goed toepassen is gelukkig niet moeilijk. We kunnen zonder al te veel extra moeite het atmosferisch perspectief in elk schilderij aanbrengen. Zo gaan we gemakkelijk extra diepte in ons werk aanbrengen.De plaats waar het object staat is belangrijk
We moeten goed onderscheid maken naar de plaats waar iets in ons schilderij staat. Het zal bijna altijd om landschappen gaan. Bij andere onderwerpen is de afstand naar de horizon zo klein dat het atmosferisch perspectief niet echt waarneembaar is.Hoe maak je atmosferisch perspectief
We bereiken het gewenste effect door het bijmengen van witten en grijzen, eventueel aangevuld met een weinig donker blauw. Hoe verder het object van ons vandaan is, hoe meer we bij gaan mengen. Bij objecten die echt op de horizon staan voegen we zelfs geen kleuren meer toe. Daar gebruiken we uitsluitend de kleur die we voor het bijmengen hebben gebruikt.Vergeet vooral de lucht en de wolken niet
Ook de lucht is natuurlijk ook gevoelig is voor het verschijnsel . En dus zorgen we dat blauwe lucht en wolken ook sterker vervagen naarmate de afstand groter wordt. Ook daar voegen we witten en grijzen toe aan de oorspronkelijke kleuren. Dan kan het atmosferisch perspectief ook in luchten tot zijn recht komen.De horizon vervaagt
Liggen de weer te geven objecten dichter bij de horizon? Dan krijgen die objecten, landschap en wolken allemaal ongeveer dezelfde kleur. Ze lopen zeker bij landschappen met een hele grote diepte vrij gemakkelijk in elkaar over. Echt goed onderling onderscheiden kun je de objecten niet meer. Het is dan ook verstandig om niet meer te gaan proberen om ze echt nog weer te geven. Dat werkt niet.Maken we goed gebruik van het atmosferisch perspectief? Bij de horizon zit er dan weinig kleurverschil meer tussen de lucht en het aardoppervlak. Van een echt strakke horizon is dan nog maar zelden echt sprake. Dan moet het wel heel helder weer zijn.
Het werkt zelfs bij een schilderij dat zich verder niet veel aan de perspectiefwetten gelegen laat liggen. Hier wordt bij goed gebruik van het atmosferisch perspectief toch een opmerkelijk diepte-effect bereikt. Middeleeuwse schilders wisten er al gebruik van te maken. En die hadden nog niet veel kaas gegeten hadden van lijnperspectief.
Vervuiling speelt een hele grote rol
In onderstaande foto (New York gefotografeerd vanaf het Empire State Building) is het atmosferisch perspectief wel heel duidelijk te zien. Uiteraard speelt de luchtvervuiling van de grote stad hier een belangrijke rol. Maar het is nu wel even handig als illustratie |
| atmosferisch perspecitef in New york |
Soms is atmosferisch perspectief de enig bruikbare vorm.
Soms moeten we op deze perspectiefvorm terugvallen. Domweg omdat het de enige bruikbare vorm is. We komen dat vooral tegen bij onderwerpen met een zogenaamd nulpuntsperspectief.Pentekeningen en atmosferisch perspectief
We hebben het steeds over vervagende kleuren. Maar hoe doen we dat dan bijvoorbeeld bij zwart/wit pentekeningen? Simpel. We gaan werken met slechts weinig details en slechts vage arceringen. Zodat er een goed contrast met de voorgrond ontstaat. Het lijkt minder overtuigend uitgevoerd dan bij een werkstuk in kleur. Maar mits goed uitgevoerd kan het diepteeffect heel overtuigend zijn. En dat is wat we willen bereiken.
Nulpuntsperspectief
Een nulpuntsperspectief vinden we terug bij complexe landschappen. Een voorbeeld zijn de berglandschappen waar geen horizon of andere herkenbare lijn terug te vinden is.In de meeste landschappen vinden we nog wel ergens een horizon terug. Of we kunnen benaderen waar deze loopt op basis van aanwezige steunpunten zoals huizen en andere gebouwen. Maar soms ontbreken ook die en hebben we geen enkel houvast meer waar we ergens de horizon mogen verwachten. Van het aanbrengen van 1 of 2 vluchtpunten kan dan geen sprake zijn. En voor lijnperspectief hebben we die vluchtpunten toch echt nodig. Overigens worden vluchtpunten ook wel verdwijnpunten genoemd.
De foto hieronder is daar een goed voorbeeld van.
 |
| Atmosferisch perspectief werkt altijd, ook zonder zichtbare horizon |
Dan zijn we volledig op het atmosferisch perspectief aangewezen om een goede dieptewerking te krijgen.
